ผู้ผลิตและผู้จัดจำหน่าย: ผลิตโดยบริษัท Roche จัดจำหน่ายโดยบริษัท Diethelm
รูปแบบยาเตรียม:
- Xenical® tablet ประกอบไปด้วย orlistat , microcrystalline cellulose, sodium starch
glycolate, povidone, sodium lauryl sulphate และ talc
- บรรจุอยู่ในแคปซูลสีฟ้าสด (turqouise) เปลือกแคปซูลประกอบด้วย gelatin, Indigo carmine (E132), titanium dioxide (E171)
คุณสมบัติทางกายภาพ
มีลักษณะเป็นผลึกสีขาวถึงขาวขุ่น ไม่สามารถละลายน้ำได้ ละลายได้บ้างใน chloroform และละลายได้ดีใน methanol และ ethanol
กลไกการออกฤทธิ์
ยับยั้งเอนไซม์ไลเปสของทางเดินอาหาร ทำให้ลดการดูดซึมอาหารประเภทไขมัน โดยยาจะจับกับ
active serine site ของเอนไซม์ไลเปสจากกระเพาะอาหารและตับอ่อน ด้วย covalent bond เอนไซม์ที่ถูกยับยั้งจะไม่สามารถย่อยอาหารไขมันให้อยู่ในรูปที่ถูกดูดซึมได้ คือ กรดไขมันอิสระ และ โมโนกลีเซอไรด์ ไตรกลีเซอไรด์ ไม่สามารถถูกดูดซึมได้ ทำให้พลังงานส่วนนี้ขาดหายไปซึ่งเป็นผลดีต่อการควบคุมน้ำหนัก ดังนั้นการดูดซึมยาเข้าสู่ร่างกายจึงไม่จำเป็นl
การใช้ยาในประชากรกลุ่มพิเศษ
ผู้ป่วยสูงอายุ: ยังไม่มีข้อมูลการศึกษาที่เพียงพอในผู้ป่วยที่อายุมากกว่า 65 ปี
หญิงตั้งครรภ์และหญิงให้นมบุตร: จัดอยู่ใน pregnancy category B การศึกษาการสืบพันธุ์ในสัตว์ ไม่พบการเกิดพิษต่อตัวอ่อนหรือความพิการในสัตว์แรกเกิดอันเนื่องจาก orlistat อย่างไรก็ตามเนื่องจากยังไม่มีผลทางด้านคลินิกจึงไม่แนะนำให้ใช้orlistat ในหญิงมีครรภ์ ยังไม่มีการศึกษาการขับยาXenical ออกทางน้ำนม จึงไม่ควรใช้ orlistat ขณะให้นมบุตร
เด็ก: การศึกษาพบว่าสามารถใช้ได้อย่างปลอดภัยในเด็กวัยรุ่นอายุระหว่าง 12 ถึง 16 ปี แต่ยังไม่มีการศึกษาในเด็กอายุต่ำกว่า 12 ปี
ข้อบ่งใช้
- ใช้สำหรับการรักษาระยะยาวในผู้ป่วยโรคอ้วน หรือผู้ป่วยที่มีน้ำหนักเกินรวมทั้งผู้ป่วยที่มีปัจจัยเสี่ยงที่สัมพันธ์กับความอ้วนโดยใช้ร่วมกับอาหารที่มีแคลอรี่ต่ำ
- ใช้ได้ผลในการควบคุมน้ำหนักในระยะยาว (การลดน้ำหนัก การควบคุมน้ำหนักให้คงที่ และการป้องกันการเพิ่มขึ้นของน้ำหนัก)
- การรักษาด้วย orlistat มีผลลดปัจจัยเสี่ยงต่าง ๆ และการเป็นโรคต่าง ๆ ที่สัมพันธ์กับโรคอ้วน ได้แก่ ภาวะโคเลสเตอรอลในเลือดสูง เบาหวานชนิดที่ไม่พึ่งอินซูลิน (NIDDM) ภาวะ impaired glucose tolerance ระดับอินซูลินในเลือดสูง ความดันโลหิตสูง รวมทั้งการลดปริมาณไขมันในอวัยวะภายใน
- ในผู้ป่วยเบาหวานชนิด type 2 ซึ่งมีน้ำหนักตัวเกิน (BMI 30 กก./ม2) เมื่อใช้ orlistat ร่วมกับการควบคุมอาหารที่มีแคลอรี่ต่ำจะช่วยให้สามารถควบคุมระดับน้ำตาลได้ดีขึ้นเมื่อใช้ร่วมกับยารักษาเบาหวาน เช่น metformin, sulfonylurea และ/หรือ อินซูลิน
ขนาดยาและวิธีใช้
- ผู้ใหญ่ 1 แคปซูล (120 mg) พร้อมอาหารมื้อหลัก หรือภายใน 1ชั่วโมงหลังรับประทานอาหารถ้าไม่ได้รับประทานอาหารในมื้อนั้นหรือเป็นอาหารที่ไม่มีไขมัน ไม่จำเป็นต้องใช้ xenical ในมื้อนั้น ประโยชน์จากการรักษาด้วย orlistat(การควบคุมน้ำหนักและการลดปัจจัยเสี่ยงต่าง ๆ) จะได้จากการใช้ยาในระยะยาว
- ขนาดยามากกว่า 120 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง ไม่ทำให้เกิดประโยชน์ในการรักษามากขึ้น
- ไม่ต้องปรับขนาดยาในผู้สูงอายุ
- จากการวัดปริมาณไขมันในอุจจาระ พบว่าผลของ orlistat เริ่มปรากฎหลังให้ยาไปแล้ว 24-48 ชั่วโมง ภายหลังจากหยุดยาปริมาณไขมันในอุจจาระจะกลับมาเท่าระดับก่อนใช้ยาภายใน 48-72 ชั่วโมง
- ผู้ป่วยที่มีการทำงานของตับและไตบกพร่อง ไม่จำเป็นต้องปรับขนาดยา
- เด็กอายุต่ำกว่า 18 ปี ยังไม่มีข้อมูลที่ชัดเจนเกี่ยวกับความปลอดภัยและประสิทธิผลของ orlistatในเด็ก
อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา
อาการไม่พึงประสงค์ที่เกิดจาก orlistat เป็นผลข้างเคียงต่อระบบทางเดินอาหารเป็นส่วนใหญ่ และสัมพันธ์กับผลทางเภสัชวิทยาของยาในการยับยั้งการดูดซึมไขมันที่รับประทานเข้าไป
- อาการข้างเคียงที่พบบ่อย เช่น มีหยดน้ำมันกะปริบกะปรอยทางทวารหนัก มีแก๊สในกระเพาะอาหารและลำไส้เล็กซึ่งออกมากับสิ่งขับถ่าย ปวดอุจจาระเฉียบพลัน มีไขมัน/น้ำมันในอุจจาระการขับไขมันออกหมด ( oily evacuation ) เพิ่มการถ่ายอุจจาระ และกลั้นอุจจาระไม่อยู่ อาการข้างเคียงเหล่านี้จะมากขึ้น ถ้ามีปริมาณไขมันในอาหารที่ได้รับประทานมากขึ้น ดังนั้นควรย้ำแก่ผู้ป่วยในเรื่องอาหาร โดยเฉพาะอย่างยิ่งคือเปอร์เซ็นต์ไขมันที่อยู่ในอาหาร
- อาการไม่พึงประสงค์ของระบบทางเดินอาหาร ได้แก่ ปวดท้อง ไม่สบายท้อง ท้องอืด อุจจาระเหลว อุจจาระนิ่ม ปวดทวารหนัก หรือรู้สึกไม่สบายบริเวณทวารหนัก มีความผิดปกติของเหงือกและฟัน
- อาการอื่น ๆ ที่อาจพบได้ เช่น การติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนบนหรือส่วนล่าง ไข้หวัดใหญ่ ปวดศีรษะ ประจำเดือนผิดปกติ กระวนกระวาย อ่อนเพลีย การติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ
- ในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 อาการไม่พึงประสงค์ที่พบในผู้ป่วยกลุ่มนี้คล้ายกับที่พบในผู้ป่วยที่มีน้ำหนักมากเกินหรือผู้ที่เป็นโรคอ้วน อาการไม่พึงประสงค์ที่พบมากกว่า 2% และมีอุบัติการณ์มากกว่ากลุ่มที่ได้ยาหลอกมากกว่าหรือเท่ากับ 1% ได้แก่ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ ( ซึ่งอาจเป็นผลจากการควบคุมน้ำตาลในเลือดที่ดีขึ้น ) และอาการปวดท้อง
- ประสบการณ์ภายหลังจากยาออกสู่ท้องตลาด มีรายงานพบภาวะไวต่อยาบ้าง โดยมีอาการทาง
คลินิก คือ ผื่นคัน ผื่นแดง ลมพิษ บวม และการแพ้ยาเฉียบพลัน (anaphylaxis)
ข้อห้ามใช้
- ห้ามใช้ในผู้ป่วยที่มีปัญหาการดูดซึมผิดปกติเรื้อรัง ผู้ป่วยท่อน้ำดีอุดตัน ( cholestasis ) และ ผู้ป่วยที่มีประวัติการแพ้ยา orlistat หรือส่วนประกอบอื่น ๆ ในยานี้
ข้อควรระวัง
- ผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาเป็นเวลา 2 ปี ส่วนใหญ่ยังคงมีระดับวิตามิน เอ ดี อี เค และ เบตาแคโรทีนอยอยู่ในระดับปกติ ทั้งนี้อาจพิจารณาให้วิตามินรวมเสริมเพื่อให้แน่ใจว่าได้สารอาหารที่เพียงพอ
- อาการไม่พึงประสงค์ ทางระบบทางเดินอาหาร อาจเพิ่มขึ้นได้เมื่อทาน orlistat
- พร้อมกับอาหารที่มีไขมันสูง ควรแบ่งการกินไขมันในระหว่างอาหารทั้งสามมื้อ
- ถ้ากิน orlistat พร้อมกับอาหารมื้อใดที่มีไขมันสูงอาจมีโอกาสที่จะเกิดผลทางระบบทางเดินอาหารเพิ่มขึ้น
- น้ำหนักที่ลดลงอันเนื่องจาก orlistat อาจเป็นผลให้การควบคุมเมตาบอลิซึมในผู้ป่วยโรคเบาหวาน type 2 ดีขึ้น ซึ่งอาจจำเป็นต้องปรับลดขนาดของยาลดน้ำตาลลง
- เมื่อให้ orlistat ร่วมกับ cyclosporin พบว่าระดับของ cyclosporin ในเลือดต่ำลง ดังนั้นจึงควรตรวจระดับ cyclosporin ในเลือดบ่อยขึ้น หากให้ยานี้พร้อมกับ orlistat
อันตรกริยาของยา (Drug Interaction)
- alcohol : จากการศึกษาในอาสาสมัครน้ำหนักปกติพบว่า orlistat ไม่มีผลต่อpharmacokinetics ของ alcohol เมื่อให้ร่วมกัน
- cyclosporine : ระดับของ cyclosporin ในเลือดต่ำลง ดังนั้นจึงควรตรวจระดับ cyclosporin ในเลือดบ่อยขึ้น หากให้ยานี้พร้อมกับ orlistat
- digoxin : orlistat ไม่มีผลรบกวนต่อ pharmacokinetics ของ digoxin single dose
- วิตามินที่ละลายในไขมัน : orlistat ลดการดูดซึมของ beta-carotene 30% , vitamin E 60% แต่ผลต่อการดูดซึมของ vitamin D, A,K ยังไม่ชัดเจน
- glyburide : ไม่มีผลรบกวนต่อ pharmacokinetics และ pharmacodynamics ของ glyburide
- nifedipine : orlistat ไม่มีผลต่อ nifedipine
- oral contraceptive : ไม่พบการเปลี่ยนแปลงของการยับยั้งการตกไข่ของยาคุมกำเนิดหลังจากได้รับร่วมกับ orlistat
- pravastatin : orlistat ไม่มีผลต่อ pharmacokinetics ของ pravastatin
Xenical [online] . available from http://www.rocheusa.com/products/xenical [accessed date 2005 aug 25]
